24 October 2011

Ka ṭhianpa Kaia


A khumah a mu bam a, a thaw leh hawk hin; rethei a inti em a ni. A lu na avangin a meng ha thei lo va; a luak a chhuak em em a, a luak thei hlei lo va; a pumpui ha lo chu a entir tawh a, pumpui ulcer an lo tihsak a, a damdawi pawh inentirna lehkhaa leng lo khawpin an lo chawh a, ‘Ka dam phah leh tak tak chuang lovang’ a ti a, pakhatmah a lei chuang lo, leina tur pawisa a nei lo.

A mit a entir a, tarmit an lo chawh a, tarmit leina tur nei thei khawpin a hausa lo. Ni dangah chuan inentir mai mai pawh a duh tawh lo, nghah rei a ngai thei em a ni. A kawng a na em em a, a naupan laia a ritchawina lama a kawngherh na kha a rawn chhuak leh a ni. A kalah lungte a awm bawk a, zun a harsat phah em em a; inthiar a duh, mahse, a e thei lo, an septic tank a khat tlat.


Ngaihzawng lamah lah ni se, a luck lo em em lehnghal a. A ngaihzawng neihchhunte lah chuan rei lo te-ah an kalsan zung zung a, taima taka an SMS a lo dahhatte chu khawhar takin amahin a chhiar ruk ruk a, a laktlak lai leh amah an duhna deuh ber ni-a a hriat chu thawn letin ‘He thu min thawn laite kha..’ a ti leh ringawt a, amah a intihrehawm mai mai a ni. Mahse, khawharna tur a neih phahna ni ve miau hek.

A hla duhzawngte lah chu ‘A riang chhuihthangvala’ tih lampang hlir. A inhnemna ber hla chu a lung tilengtu ber a ni tlat thung. A tawpah rilru na takin a bialnu hluite SMS-in an inhen avanga a tawrh nasat zia a va thawn leh dawk dawk a, anni’n awlsam takin ‘A va pawi ve’ an lo ti liam leh puat a. A thawn hma aiin a na leh hin; a lu na rawn chhuah hun nen innang miah hek!

Phone kaihhnawih atan engtin tin emaw ni sum chu a nei ve thei zel a. Phone hi a hian ha berah a pawm hmin hmiah, phone tan hian ha ber erawh a ni lo chiang, a hmet chhe ngun em mai. Chaw a ei tawp a, a mu leh tawp a. A muthilh theih loh tawpah a phone book a hmet-hawng a, a lehkhazirpuite, chu’ng zingah pawh tlema chhe lo fal deuh, amah hriate phone number a save-ah chuan ‘Va reh ve’ tiin SMS a thawn leh ringawt a, ‘Tunge’ tih bak a dawng leh ngai chuang lo, chu pawh hawrawp kim lo lehnghalin!

A retheihna a theihnghilh ngai lo, a hre lutuk hi a buaithlak letling zawk. Mi khawngaihna pawh nghak zo lovin amah a inkhawngaih sa em em a, a tawpa SMS-ah bawk a uan leh a, ‘I insawi khawngaihthlak thei em mai’ tih bak a dawng leh chuang lo; chu pawh hmana ‘Ka hmangaih ber mai che’ a lo tih hnup hnup hnen aangin.

Zana a mu thei lutuk hi a buaipui, ‘hil’ tel loh vangin. Tlaivar dawn dawnin a inngaihtuah lungpuam a, chumi aanga mittui lo chhuak chu a mutbu-ah engzat tak thamral ang maw? Chhunah erawh a muhil thei zek thung a, mahse, chu pawh lehkha zirna hmunah a nih loh chuan a theih chuang loh. A thil ei a tui lo va, chaw lah a ei thei hek lo; chawhmeh ha leh tui hmeh ngai hek lo le.

Chumi a nih avang chuan a cher tawlh tawlh a, a rihna a tlahniam chak hle bawk a. A inbuk hnuhnun ber um chuan kg 5 ngawtin a rihna a tlahniam a, a lungngai em em a; lungngai viau e ti lo chuan a biak remchang apiang a hrilh thla zen a, a rilru takin a lawm emaw tih mai tur hi a ni. A inkhawngaihna rilru tan chaw ha a ni tlat.

‘Thian ka kawm tam lo va, mahnia awm hi nuam ka ti zawk a..’ tih thu hi a hian chhar thar apiang hnenah a hrilh hin. Nia, amahin a tawm cheuh cheuh a, a phone erawh a rim tlak tlak hle thung. ‘Mahnia awm chi ka ni lo’ ti chungin fianrial a ngainat zia a sawi reng mai.

Amah hi a kamtam ve hrim hrim a. A chetchhiatna chenin a ngawihbopui ngai lo. Mahse, mawihnai takin a sawi chhuak; a hiante-ah belin fiamthu thawh nan tak a hmang a, eng emaw chethat deuhna a neih erawh chuan mi’n an hre tam lovang tih hlauvin a tlangaupui ta chiam mai hin, a aw sin tuai rat hmangin!

Thu hi a ziak ve hin. A tui ve lutuk a, chhiar hneawm tham chu a ziak tawh. Chumi a nih avang chuan thu leh hla lama miril leh hnuhma ropui tak tak neite bulah a inthlahrung eih lo va, ‘keini thuziakmi’ tih awngkam hi a chhep awl lo. Chutiang lama tuite inhmuhkhawmnaah a tam em em a, pawl anga an din pawhin a phusa pawlah a ang ziah. Essay leh poetry inphuahsiakah erawh thehmeh ang hlauh!

Ama tawkah lehkhabu pawh a chhiar peih ve hrit hret reuh khawp mai. Chuta ang chuan eng eng emaw chu a hre ve zul a, mahse, chhawrna tak tak erawh a nei lo, mi hnial nan erawh a hmang angkai fu. Mi insawithei deuhte hi a haw em em a, a lehkhabu chhiar tawh tam zia erawh a hmuh phaka awmte’n an hriatpui vek. Lehkhabu a hmuh apianga hi ‘hei chu hmanah ka chhiar tawh’ a ti thlazen a, ‘mahse, ka chhiarna a rei tawh a, a thawnthu ka hre tawh lo’ tihin a zawm nghal zat bawk. Bible erawh lehkhabu zingah a chhiar tel lo emaw tih tur hi a roh thung!

Kohhran lamah lah ni se, thlarau lama tuihnang a neih tlem ang bawkin amah hi biakinah a tlem a, a hming zawnah pawh engmah chiah a awm. Chutih rual chuan a fakawm deuhna a nei, inkhawm thatchhe deuh chu a ngaithei hak lo. Inkhawm ngai lote inkhawm tura tur tut tut hi a hahnemngaihna zawng a ni a, inkhawm hat zia hi inkhawm ngai miah lote tana zawm chakawm hliah hliah khawpin a sawi tlawk thiam tlat. A awngai tam vak lo va, ‘ka lo awngaipui ang che’ tih awngkam erawh a chhak chhuak hnem phian.

YMA leh khawtlang thiltihah te hlei hlei hahnem a ngai lo nasa! Eng fund fund emaw an rawn khawn chang chuan a phur ber ang ziazangin ‘hetiangte chu a pawimawh alawm, kan tih tur alawm’ tiin nui sangin a lo tlak zat zat a, an hmuh phak lohvah erawh chuan ‘anpui ngai anpuitu YMA ve hi’ tiin a sawisel zui lo thei lo, a rethei miau va. Engah nge a dinhmun thlirpui lova chhiah phuahchawp an tuk euh euh vei reng le..! A thiam loh a nih tákah!

Mi taima tak a ni roh va, a pawi ber zawka chu a taimaknate hi han chhawrna em em tur a awm lo hi a ni. A hiante hnenah zan lai laiah zan nawm zia ngawt a fah hin, a awm lo lem lo - mut hi nuam a ti em a ni. Chu lovah chuan chaw ei hi a taima leh em em bawk a, mahse, chu pawh midang eirawngbawlah chauh. Eirawng a bawl peih loh chuan chaw nghei mai pawh a hreh lo va, ‘thawk lo chuan ei pawh ei suh se’ tih a zawmna ve lam tak a ni.

Harsatna a tawh zawng zawngte hi a ngaihzawng hluite a burbun vek! A ngaihzawngte’n an hen apiangin ngaihzawng nei tawh lo turin a intiam a, mahse, chu a intiamna chuan duh vetu a neih hmasak ber hun thleng chauh a daih hin. A haihawt ve hrim hrim a, a ngaihzawng neih zat a hre lo – a hiante bulah chuan. Haihawt viau e ti lo chuan a ngaihzawngte hming a hre em em thung – a hiante bulah chuan. Amaha a awm erawh chuan ngaihtuah chawp fe a ngai thung.

Beidawnga nun ning ngawih ngawiha awm chang hi chu a ngah ve lutuk, he’ng a ze mak tak tak leh awmdante vang pawh a ni maithei. Mahni nunna chhah hial pawh a ngaihtuah hin a, mahse, a ngam lo – a kalna turah a chiang mah mah. Chu’ng a ngam lohnate pawh hman angkai dan a thiam leh zel a, a fakawmna pakhat a ni leh ta! Midangte hnenah ‘chutiang chuan ka lo awm ve tawh hin a..’ a tih theih phahna a ni ve tlat. Chu chuan thil tam tak a lo tawng tawh a ni tih a tilang a, hlawhtlinna a neih huna sawi tur chu a rukin a lo khawl khawm an der tawh a ni. A fing reuh a nia!

A nuna thil pawimawh ber, midangte tan pawha entawntlak ngawih ngawih awma chu beidawng lova a beih hram hram hinna hi a ni. An khua aanga MA chhuak hmasa ber nih a tum laiin BA a chhuak thei hauh lo va, a thil tum chu a hiante’n an lo nih khalh ta a, mahse, a hnual lo – a la tum reng tho. An khua aanga pawl sawm a pass aang khan hna hmu lo pawlah a tel nghal a, tun thlengin member active ber a la ni reng a, hruaitu nih pawh chuh a tum nghe nghe. Hruaitu a nih hunah chuan hruaitute’n hlawh an neih theih nana nawr a tum ru khiau. Chu chu hna hmu lo tana thil pawimawh tawpkhawk a ni.

Hna zawn hi a ruihhlo ngaihin a ngai tawh, a sim thei lo. Hnaruak awm a hre thei em em a, eng eng emaw certificate pawh a ngah khawp mai. Amaherawhchu, a dil ngun poh leh a tla ngun a, hlawhtlin a tum ngun poh leh a hlawhchham ngun a ni hawt. Chuti chung pawh chuan, hna dil tam ber nih tum ang ziazangin a la beidawng duh hak lo – tun thleng hian! A hna dil zawng zawng kha hmu ta se, a rualin thawk kawp vek bawk se, Aizawl bazar te lek lek, a vai vaiin a kharchhawng piap piap thei ang chu!

Hmeichhe lamah hian a chhungte an beidawng thlawt. Amah duhtu an awm apiangin ngaihzawng a nei ve hi a ni mai a, chuvang chuan lerh pawh a inti thawkhat viau. A duhzawng a hmuh chuan hmangaihna chelekin a um char char a, tlang taka an duh loh thu an hrilh pawhin ‘hmeichhia leh uite a chul nel peih peih’ a ti tlat a, a beidawng mai mai duh reng reng lo – a hlawhtling khat deuh mai pawh a!

Nupui hi hman ata tawh tun thlengin a la zawng reng a, a la zawng zel dawn bawk a ni âwm e.

Hei hi misual.com-ah ka post tawh a, a let deuhthaw ziah belhin ka'n dah a nih hi!

10 October 2011

Keini chu thingtlângmi kan nia, kan mâwl a nia!

Ni 10, October 2011 (Thawhtanni)-a Ramhlun South-a thil pawimawh ti-a ka kal haw chu bus-ah ka chuang phei a. Israel Point kan thlen chuan khua a thim tan tawh a. Bus stand-a kan din lai chuan nu pakhat sam kir bap leh pa pakhat hi an fanu ni âwm tak nen an lo lût a. Chutih lai chuan chhak lama Zoen Electricals Store chhûnga current êng vel chu pâwnah a rawn inkâp chhuak a. A kawt kawngpui vel chu rawng hran hranin a rawn kâp êng sep sep a.

Chu chu an hmuh chuan lo lût pathumte chuan mak tih hmêl takin an thlir thap a, an râk chûl a. An paber phei chu a bus chhûnga a lanchian deuhna laiah a phei a, ding meuhvin a thlir a.

Inngaitlâwm takin, "Keini chu thingtlângmi kan nia, kan mâwl a nia," a ti deuh sek a. A bula nula naupang lampang thutna bula thutna âwlah chuan a thu a. "Khi khi Ênga dawr a nih khi," a ti a ti mai a. A fanu lah chuan, "Khi, kawngpui pawh a êng sep sep mai, a mawi lutuk," a ti chûl a. An nuber chuan inthiam loh hmêl taka midang en zuk zuk chungin a va en bawk a. An tân chuan hmuhnawm a tling.


Kan tlân a, bus fare an rawn khawn a. Paber chuan, "Pariat hmun thum sawmhnih pali," tih pahin, "Sikulpuikawn," a ti lauh va. Pawisa a pe a. A bula nula thu chu thil a zâwt mawlh mawlh a, conductor pawh a nui vur vur a. Nuber leh an fanu chu tukverh lam an hawi chhuak a, inchhâwng sâng tak tak leh thil dang dangte chu an en zui ngawih ngawih a.

Chutah chuan he thil hi ka ngaihtuah zui veng veng a.

Engati nge thingtlângmite hian thingtlâng kan nih hi kan inhriat viau le? Kha patling pawh kha khawpui paho ai chuan a fing zâwk hauh lovang. Mahse, "Keini chu thingtlângmi kan nia, kan mâwl a nia," a ti kher khan ka thinlung a vit khawp mai. Hetiang thinlung kan putna chhan hi eng nge ni ta ber ang le?

Thâwkkhat lai khan khawpuimite hian thingtlângmi hi kan hmusit viau thin a. Tun thleng hian hmun thenkhatah chu chu a la awmin a rinawm. Chu thingtlângmi kan hmuhsitna chu thingtlângmite hian kan hai lo va, khawpuimite bulah inngaitlâwm leh inthlahrung dâkin kan awm fo. Hei hian thil tha aiin thil tha lo zâwk a thlen a. Thingtlângmi nih avânga mahni inngaihhniam riauna te, mâwl bîk ta viauva inhriatnate a thlen a, hmasâwnna kawngah min tithuanawmtu a ni fo.

Thingtlângmite hian khawpuimite tih theih chu kan ti thei ve vek a, kan rilru pawhin a tlin a ni. An zirna anga zirna kan neih loh vang te, kan khawsakna hmun inan loh vangtein kawng tam takah kan tluk lo mai zawk a. Chutih rualin khawpuimite pawh hian thingtlangmite chu kawng tam takah tluk lohna a nei ngei ang. Kan awmna hmun a zirin kan thiam leh tih theih a dang a, chu chu kan inpawm thiamsak tawn a ngai a, tangkai taka a kalkawp theih chuan thil ropui tak a lo chhuak thei a ni.

Thingtlângmite hian thingtlangmi nih avanga mahni inngaihhniamna thinlung i pu lo teh ang u. He kan rilru hi min tichak lotu leh kan dinhmun tihniamtu a ni zawk e.

(Tawngkam thiam loh luat a leiah ka sawi tum pawh ka sawi chhuak thei lo. Chhiartute'n ka sawi tum chu in man vek tho chuan ka ring e!)